Wat wil de NLVOW allemaal ? Zet dat eens op een rijtje.
De komende maanden zal er nog heel veel gesproken worden over de Energietransitie en het Klimaatakkoord. De NLVOW wil aan die gesprekken een bijdrage leveren, vanuit het perspectief van de burger. En dan met name gericht op het belang van hen die de gevolgen van de transitie direct merken. Zeg maar aan den lijve ondervinden. Dat zijn de omwonenden van windturbines en zonneweiden. Dat moet mogelijk zijn zonder het over nut en noodzaak van de energietransitie te hoeven hebben. De energietransitie wordt er beter van.
Een windturbine heeft een omvang die ongekend is voor de normale industrie. De mechaniek draait buiten besloten behuizing veel hoger dan voor andere industrie normaal is, en straalt vanaf die hoogte het geluid uit van een bulldozer op een uitzonderlijke paal. En iedere dorpeling en stedeling zet ze het liefst in het buitengebied neer. Ach, daar wonen toch maar een paar burgers. Maar het kan gemakkelijk anders en beter.
NLVOW wil verplichte onderdelen
Voor onze stellingname zijn de belangen van de burgers het uitgangspunt. Die moeten bij deze complexe veranderingen nauw worden betrokken en niet worden overvallen door plannen. Een ruimtelijk proces in de energietransitie moet je meteen goed en transparant beginnen. Daarom bepleit het NLVOW als randvoorwaarde altijd toe te passen:
- Echte zeggenschap voor direct omwonenden, de naaste buren van de energietransitie
- Burgerparticipatie, ook in locatiekeuzes
- Een plaats voor burgers in de onderzoeken
- Mens-effect-rapportage
- Omgevingscontract
De NLVOW wil dat deze Participatie een juridisch verplicht onderdeel is en onomstotelijk wordt vastgelegd in de besluiten zodat plannen zonder duidelijke participatie niet worden goedgekeurd. Informatie verstrekken aan en betrekken van de burger VOORAF is dus verplicht. Ze moet een vast onderdeel zijn van bestemmingsplannen en -wijzigingen. Een Omgevingsraad is daarbij een uitstekende manier om de burger blijvend te betrekken.
Ook wil de NLVOW dat een SIA (Social Impact Assessment, Of Omgevings-effect-rapportage) een juridisch verplicht onderdeel is van de besluitvorming. Zelf geven we de voorkeur aan de term MENS-effect-rapportage. Naast de aandacht voor dieren en milieu betekent dit verplichte aandacht voor mensen.
NLVOW wil een burgerbudget
Hier hoort ook bij dat burgers (bij voorkeur georganiseerd in een vereniging of een stichting) financieel in staat worden gesteld om hun eigen deskundigheid ‘in te huren’ en zo zelf onderzoek kunnen laten doen naar bijvoorbeeld de geluidseffecten. Ook kunnen zij zelf laten onderzoeken wat de gevolgen zijn van de plaatsing van windturbines elders in het gebied. Het is opvallend hoe vaak noodgedwongen belezen omwonenden als enige onbezoldigden aan gesprektafels worden geacht te komen. Met aanspraak op een eigen budget kunnen zij zonodig een volwaardig alternatief ontwikkelen. En tenminste vertrouwen houden in het ontwikkelingsproces. Dat is andere koek dan als Rijk alleen voor gemeenten een Helpdesk geluidsnormen inrichten en niets voor burgers.
NLVOW wil gelijke verdeling van lusten en lasten
Dat begint bij de schade vereffenen: woon- en leefgenot dat achteruit gaat verdient het om gecompenseerd te worden. Dat geldt ook de planschade die ondervonden gaat worden tussen een redelijk denkende koper en verkoper.
Bij veel plannen is er nu de mogelijkheid van een ‘Omgevingsfonds’ en ook dat moet niet meer afhangen van de bereidwilligheid van gemeente en aanvrager, maar een wettelijke verplichting zijn.
Ook moet het mogelijk zijn dat burgers, en met name zij die in de buurt wonen, in staat worden gesteld deel te nemen aan een vorm van coöperatief eigendom, beheer en bestuur van een windturbine.
Onze vereniging staat ervoor om te zeggen: ‘zelfs als je met zijn allen iets wil – ook die ene vent die daar woont wil best duurzame energie, maar die wil niet als enige de klos zijn – hoe verdeel je dat beter?’
NLVOW wil eerlijkheid
Wat moeten we met een overheid die pas reageert als het Europese Hof heeft gesproken, in plaats van dat ze zelf voor burgers opkomt. Wat moeten we met adviesbureaus die steeds brutaler windturbines tekenen op minder dan 300m van een woning en dan beweren dat er wel gemitigeerd kan worden. Of voor een gemeente het hele Activiteitenbesluit simpel 1op1 kopieren en het brengen als een door de gemeente gewenste eigen normering. Wat als een regering die tegen de zorgvuldigheid in een al 10 jaar foutieve Activiteitenbesluit simpel opneemt in een z.g. Overbruggingsregeling zonder enige extra marge, alsof er een noodwet tegen de burgers nodig is. En dat alles in de wetenschap dat burgers telkens naar het Europese Hof zouden moeten, wat alleen maar leidt tot jarenlang prolongeren van wat als onrecht wordt ervaren. Wie vals begint, wint nooit meer het vertrouwen. Desondanks blijft de NLVOW het altijd proberen om een volwassen relatie tussen alle betrokken partijen in gang te hebben.
NLVOW in het proces
Het bovenstaande is voor de NLVOW basis en uitgangspunt voor gesprekken en plannen. Wij begeleiden onze leden, maar ook overheden, coöperaties en bedrijven in het geven van een eerlijke plaats in het proces aan de burgers en omwonenden van energietransitie. Energietransitie kan beter met, dan zonder de omwonenden.